Dogen Zenji

Shōbōgenzō

Oko i Skarbiec prawdziwego Prawa

Ok³adka ksi±¿ki

Nak³adem Wydawnictwa Homini uka¿e siê niebawem t³umaczenie z jêzyka japoñskiego pierwszych szesnastu zwojów Shōbōgenzō wykonane przez Macieja Kanerta. Dziêki uprzejmo¶ci wydawnictwa mo¿ecie zapoznaæ siê ze wstêpem Dogena Zenji „O praktykowaniu Drogi” (plik PDF, 2MB)

Shobogenzo

Dogen Zenji (1200–1253)

Shobogenzo jest zapisem nauk Dharmy znanego mistrza zen z XIII wieku – Dogena Zenji. Shobogenzo by³o ju¿ kilkakrotnie t³umaczone na jêzyk angielski, ale chyba ¿adne t³umaczenie nie osi±gnê³o zadowalaj±cego poziomu. Dogen u¿ywa³ w bardzo specyficzny sposób jêzyka japoñskiego. Jego sposób wypowiedzi wydaje siê byæ nieco ekscentryczny, ale wynika to wy³±cznie z przekazu g³êbokiego urzeczywistnienia Dogena w tych naukach. Dlatego te¿ Shobognezo nie by³o ³atwe do t³umaczenia i wydaje siê, ¿e wielu t³umaczy pogubi³o siê. Tym samym niektóre próby t³umaczenia koñczy³y siê sp³aszczeniem i zgubieniem istoty esencji tych nauk, a inne zupe³nie zmienia³y znaczenie orygina³u. Choæ mo¿e brzmieæ to jak krytyka, to ni± nie jest, poniewa¿ jêzyk Shobogenzo sprawia trudno¶æ nawet dobrze wykszta³conym Japoñczykom. Jednocze¶nie jêzyk tych nauk wzbudzi³ zainteresowanie niektórych naukowców, którzy zaczêli pisaæ ciekawe prace na temat jêzyka Dogena Zenji. Choæ nie jest to najwa¿niejszy aspekt Shobogenzo, to wskazuje on na trudno¶ci jakie musi napotkaæ ka¿dy t³umacz, który ma odwagê przystêpowaæ do tak trudnej pracy. W rzeczywisto¶ci, powinni¶my byæ wdziêczni za wszystkie próby t³umaczeñ, poniewa¿ tylko wysi³ek wielu ludzi mo¿e przybli¿yæ nam te nauki i ka¿de t³umaczenie nale¿y doceniæ.

Obecne wydanie Shobogenzo jest pierwsz± polsk± edycj± i tym samym historyczn±. Mo¿na mieæ tylko nadziejê, ¿e pobudzi to innych do studiowania tego wa¿nego dzie³a i do dalszych prób t³umaczeñ.

Nale¿y dodaæ, i¿ zwyk³a bieg³o¶æ jêzykowa jest absolutnie niewystarczaj±ca do t³umaczenia Shobogenzo. Po pierwsze, jest napisane w XIII wieku i nale¿y znaæ w doskona³ym stopniu gramatykê japoñsk± okresu ¶redniowiecza. Po drugie, jest zapisem nauk Dharmy z punktu widzenia urzeczywistnienia, dlatego wymaga dostatecznej znajomo¶ci tych nauk, któr± uzyska³o siê od kompetentnych i uprawnionych do tego nauczycieli. Po trzecie, sama teoretyczna znajomo¶æ tych nauk oraz jêzyka japoñskiego jest niewystarczaj±ca, by uchwyciæ subtelniejsze aspekty Shobogenzo.


Eihei Dogen Zenji nale¿y do grona najs³ynniejszych patriarchów buddyjskich i mistrzów zen w historii japoñskiego buddyzmu. Jako ch³opiec zosta³ wy¶wiêcony w klasztorze Enryakuji nale¿±cym do najwiêkszej szko³y buddyjskiej Tendai i bêd±cy do dzisiaj jej g³ównym o¶rodkiem.

Dogen by³ geniuszem religijnym i bardzo wcze¶nie zacz±³ pobieraæ nauki buddyjskie od szanowanych nauczycieli. Poniewa¿ sam pochodzi³ z rodziny arystokratycznej maj±cej powi±zania z dworem cesarskim, otrzyma³ szczególn± opiekê i gruntown± edukacjê, jako m³ody mnich. W wieku kilkunastu lat zna³ ca³y kanon buddyjski. Jego wiedza by³a niezwykle rozleg³a i swobodnie móg³ z niej korzystaæ, kiedy dawa³ nauki Dharmy w pó¼niejszym okresie ¿ycia.

W wieku piêtnastu lat spotka³ Eisai Zenji, który by³ pierwszym japoñskim mistrzem zen szko³y Rinzai. Po jego ¶mierci kontynuowa³ praktykê z Myozen Zenji – uczniem i nastêpc± Eisai Zenji. W 1222 roku razem ze swoim nauczycielem wyjecha³ do Chin by kontynuowaæ praktykê i studia Dharmy pod kierunkiem do¶wiadczonych nauczycieli chiñskich. W 1225 roku spotka³ Tendo Nyojo Zenji i pod jego kierunkiem urzeczywistni³ Dharmê, co wyrazi³ s³owami „puszczenie cia³a i umys³u”. Od Tendo Nyojo otrzyma³ przekaz Dharmy w linii i tradycji Soto.

Dogen powróci³ do Japonii 1227 roku i na pocz±tku przebywa³ w Kenniji – ¶wi±tyni w Kyoto, któr± za³o¿y³ Eisai. Po paru latach opu¶ci³ Kenniji i przeniós³ siê pod Kyoto i zamieszka³ w ma³ej pustelni na terenie lokalnego klasztoru.

Dogen Zenji rozpocz±³ swoje nauczanie od s³ynnego tekstu o zazen, pt. „Fukan zazengi” — „Powszechne znaczenie zazen”. „Fukan zazengi” jest krótkim tekstem napisanym tu¿ po powrocie z Chin. Od 1236 roku Dogen prowadzi³ Koshoji – pierwszy prawdziwy klasztor zen w Japonii, który sam za³o¿y³ w 1234 roku. W tym klasztorze rozpocz±³ cykl nauk, które zosta³y zapisane jako Shobogenzo.

Shobogenzo porusza bardzo szeroki zakres nauk buddyjskich, których znaczenie Dogen wydoby³ i ukaza³ w ¶wietle w³asnego do¶wiadczenia. Jedynie znajomo¶æ ró¿nych aspektów i nauk Dharmy, takich jak Abhidharma i nauki sutr oraz klasycznych nauk Dharmy indyjskich patriarchów pozwalaj± doceniæ Czytelnikowi g³êbiê rozumienia i niezwyk³y poziom nauczania Dogena Zenji. Poza tym Dogen bêd±c mistrzem zen, wyg³asza³ nauki Dharmy z punktu rozumienia urzeczywistnienia prawdy w taki sposób, w jaki by³o to tajemnie przekazywane w linii przekazu Dharmy od Siakiamuniego Buddhy do samego Dogena. Dodatkowym aspektem nauk Shobogenzo s± komentarze Dogena do ró¿nych s³ynnych koanów. Jego podej¶cie do esencji koanów jest czasami zaskakuj±ce, a jednocze¶nie ukazuje jego niezwyk³± wolno¶æ i nieustraszono¶æ, któr± urzeczywistni³ dziêki praktyce Oka Skarbnicy Prawdziwej Dharmy, które po japoñsku nazywa siê – Shobogenzo.

Wstêp opracowa³: Czcigodny Kanzen
(uwaga redakcji: autor wstêpu z przyczyn technicznych nie mia³ mo¿liwo¶ci zapoznania siê z omawianym przek³adem Shobogenzo na jêzyk polski, dlatego powy¿sze uwagi maj± jedynie charakter ogólny, nie dotycz± tego konkretnego t³umaczenia.)